Opdrachtgever: Gemeente Woerden Uitgevoerd door: Lantschap

Toelichting: Stimulering cultuurhistorische waarden Woerden

De cultuurhistorische en landschappelijke betekenis van het landelijke gebied zijn door de gemeente als uitgangspunt voor het beleid genomen. Om een beter beeld te krijgen van de mogelijkheden voor het behoud en de versterking van de identiteit en de cultuurhistorische betekenis van het gebied heeft de gemeente het initiatief genomen voor het project ‘Stimulering cultuurhistorische waarden in het landelijk gebied van Woerden’. In dit kader zijn de wordingsgeschiedenis van het grondgebied van de gemeente Woerden en de belangrijkste cultuurhistorische waarden in het huidige landschap beschreven.

De Oude Rijn met jaagpad ten westen van Harmelen.

Het Land van Woerden is een waardevol overgangsgebied tussen de rivierklei en het veen. Dit komt tot uiting in de oeverwallen van de Oude Rijn en de kleinere kleibanen die we elders in het gebied aantreffen. Het is archeologisch van groot belang door de resten van de limes die voor een deel nog ongestoord in de bodem zitten, door het castellum van Woerden, door de wachttorens die recent zijn ontdekt en door de vele vindplaatsen van Romeins-inheems materiaal, met name in de Harmelerwaard. De grote verscheidenheid aan (veen)ontginningen is in het huidige landschap nog duidelijk te herkennen. Hierdoor is de complexe bewonings- en ontginningsgeschiedenis nog voor een ieder te beleven.

Broekerwetering	De Meije
Grenspaal van het Romeinse rijk bij Harmelen, geplaatst in het Romeinenjaar 1997	Boerderij in Teckop. Op de voorgrond de Teckopse wetering
	Zegvelderbroek, Slimmenwetering

De omgang met het water neemt een bijzondere plaats in. In de eerste plaats gaat het hierbij om de afvoer van het overtollige neerslagwater, dat in de loop van de eeuwen steeds meer moeilijkheden ging opleveren door de hogere waterstanden op de rivieren en het dalende oppervlak van de veengrond. In de tweede plaats speelt de scheepvaart een belangrijke rol. Voor het transport over water werden ingrijpende projecten uitgevoerd.

Visueel-landschappelijk overheerst het beeld van grote, open graslandgebieden die hier en daar onderbroken worden door kleine bosjes en worden begrensd door rechte lijnen van beplanting op de kaden en de wat speelsere beslotenheid van boerderijen en beplanting op de ontginningsassen. Langs de Oude Rijn is het karakter van het landschap meer besloten door de bebouwing, de bosjes en de fruitbomen. De uitbreidingen van de stad Woerden hebben voor een grote verdichting van het gebied gezorgd.

In de bebouwing van het landelijke gebied van de gemeente valt de rijkdom aan monumentale boerderijen en bijgebouwen op. De boerderijen, bergschuren, zomerhuizen, boenhokken en andere bijgebouwen illustreren het belang van de melkveehouderij.

Publicaties

Adriaan Haartsen, 2003. Cultuurhistorische waarden in de gemeente Woerden. Lantschapsstudies 39.
Adriaan Haartsen en Marina Laméris, 2003. Het Land van Woerden. ISBN 90-806942-2-3